古希臘語
古希臘官方語言
古希臘語(Αρχαία ελληνική γλώσσα) 指代公元前9世紀至中世紀所有以口頭及書面為載體的古希臘語族的方言,時間橫跨公元前9世紀至公元前6世紀的古風時期、公元前5世紀至公元前4世紀的古典時期、公元前3世紀至公元前1世紀的希臘化時期、羅馬時期、和拜占庭時期。其中希臘化時期的古希臘語被廣泛傳播,故衍生出了通用希臘語或聖經希臘語。拜占庭時期的古希臘語被稱為拜占庭古希臘語。這兩種衍生語言皆與嚴格意義上的古希臘語不甚相同,故經常被單獨列為特殊的發展階段。
古希臘語是荷馬史詩所使用之語言,包括著名詩篇《伊利亞特》和《奧德賽》;它是雅典黃金時期希臘文學與哲學的語言載體;它是現在數學和科學的基礎與先驅;同樣它還是紀錄聖經《新約》的語言。
古希臘語是古希臘時期希臘各獨立城邦所講之官方語言,同時還是亞歷山大大帝時期及繼任者時期(德多奇)的官方語言。古希臘語同樣是羅馬帝國第二官方語言,拜占庭帝國早期的官方語言(即拜占庭希臘語)。關於公元前十二世紀之前的希臘語言,請詳見邁錫尼希臘語和原始希臘語,其中列有具體的語音語法變更。
對方言的一個標準劃分表示:
1. 西部群組 1.1. 西北希臘語 1.2. 多利亞方言
2. 伊歐里斯群組 2.1. 愛琴海/亞洲伊歐里斯方言 2.2. 帖撒羅尼迦方言 2.3. 皮奧夏方言
3. 愛奧尼亞-雅典群組 3.1. 阿提卡方言 3.2. 埃維厄島和義大利殖民地方言 3.3. 基克拉迪群島方言 3.4. 亞洲愛奧尼亞方言
4. 阿卡狄亞-塞普勒斯群組4.1阿卡狄亞方言4.2塞普勒斯方言4.3旁非利亞方言
通用希臘語同古希臘語的語音變化相當大,儘管正寫法(文字規定)仍反映著古老語言的特徵(參見 W. Sidney Allen,《Vox Graeca - a guide to the pronunciation of Classical Greek》)。對從古希臘語到希臘化時期的希臘語的語音變更的詳情請參見條目通用希臘語。 下面的例子意圖表現在公元前5世紀雅典希臘語。儘管古代發音永遠不可能完全準確重構,從這個時期開始希臘語被特別良好的以文檔記錄下來,對字母所表示語音的普遍本性在語言學家之間只有很小的分歧。
陽性名詞 | ||||||||||||||||||
格 | 冠 | Α-變格類型 | Ο-變格類型 | 輔音變格類型 | ||||||||||||||
詞尾 | 現在中動被動 | 詞尾 | 現在主動 | 過去主動 | 過去被動 | 現完主動 | ||||||||||||
主 | ὁ | ης ας | ος | λυόμενος | ς | λύων | λύσας | λυθείς | λελυκώς | |||||||||
屬 | τοῦ | ου ου | ου | λυομένου | ος | λύοντος | λύσαντος | λυθέντος | λελυκότος | |||||||||
與 | τῷ | ῃ ᾳ | ῳ | λυομένῳ | ι | λύοντι | λύσαντι | λυθέντι | λελυκότι | |||||||||
賓 | τόν | ην αν | ον | λυόμενον | α/ν | λύοντα | λύσαντα | λυθέντα | λελυκότα | |||||||||
主 | οἱ | αι | οι | λυόμενοι | ες | λύοντες | λύσαντες | λυθέντες | λελυκότες | |||||||||
屬 | τῶν | ων | ων | λυομένων | ων | λύοντων | λυσάντων | λυθέντων | λελυκότων | |||||||||
與 | τοῖς | αις | οις | λυομένοις | σι | λύονσι(ν) | λύσασι(ν) | λυθεῖσι(ν) | λελυκόσι(ν) | |||||||||
賓 | τούς | ας | ους | λυομένους | ας | λύοντας | λύσαντας | λυθέντας | λελυκότας | |||||||||
陰性名詞 | ||||||||||||||||||
格 | 冠 | Α-變格類型 | Ο-變格類型 | 輔音變格類型 | ||||||||||||||
現在中被 | 現在主動 | 過去主動 | 過去被動 | 現完主動 | ||||||||||||||
主 | ἡ | η α α | λυομένη | λύουσα | λύσασα | λυθεῖσα | λελυκυῖα | ος | ς | |||||||||
屬 | τῆς | ης ας ης | λυομένης | λυούσης | λυσάσης | λυθείσης | λελυκυίας | ου | ος | |||||||||
與 | τῇ | ῃ ᾳ ῃ | λυομένῃ | λυούση | λυσάση | λυθείση | λελυκυίᾳ | ῳ | ι | |||||||||
賓 | τήν | ην αν αν | λυομένην | λύουσαν | λύσασαν | λυθεῖσαν | λελυκυῖαν | ον | α/ν | |||||||||
主 | αἱ | αι | λυόμεναι | λύουσαι | λύσασαι | λυθεῖσαι | λελυκυῖαι | οι | ες | |||||||||
屬 | τῶν | ων | λυομένων | λυουσῶν | λυσασῶν | λυθεισῶν | λελυκυιῶν | ων | ων | |||||||||
與 | ταῖς | αις | λυομέναις | λυούσαις | λύσασαις | λυθείσαις | λελυκυίαις | οις | σι | |||||||||
賓 | τάς | ας | λυομένας | λυούσας | λυσάσας | λυθείσας | λελυκυίας | ους | ας | |||||||||
中性名詞 | ||||||||||||||||||
格 | 冠 | Α-變格類型 | Ο-變格類型 | 輔音變格類型 | ||||||||||||||
現在中動被動 | 詞尾 | 現在主動 | 過去主動 | 過去被動 | 現完主動 | |||||||||||||
主 | τό | ον | λυόμενον | λῦον | λῦσαν | λυθέν | λελυκός | |||||||||||
屬 | τοῦ | ου | λυομένου | ος | λύοντος | λύσαντος | λυθέντος | λελυκότος | ||||||||||
與 | τῷ | ῳ | λυομένῳ | ι | λύοντι | λύσαντι | λυθέντι | λελυκότι | ||||||||||
賓 | τό | ον | λυόμενον | λῦον | λῦσαν | λυθέν | λελυκός | |||||||||||
主 | τά | α | λυόμενα | α | λύοντα | λύσαντα | λυθέντα | λελυκότα | ||||||||||
屬 | τῶν | ων | λυομένων | ων | λυόντων | λυσάντων | λυθέντων | λελυκότων | ||||||||||
與 | τοῖς | οις | λυομένοις | σι | λύουσι(ν) | λύσασι(ν) | λυθεῖσι(ν) | λελυκόσι(ν) | ||||||||||
賓 | τά | α | λυόμενα | α | λύοντα | λύσαντα | λυθέντα | λελυκότα |
主動語態 | 中動語態 | 被動語態 | ||||||||||||||||
直陳 | 虛擬 | 祈願 | 命令 | 不定式 | 詞尾 | 直陳 | 虛擬 | 祈願 | 命令 | 不定式 | 直陳 | 虛擬 | 祈願 | 命令 | 不定式 | 詞尾 | ||
現在 時態 | λύω λύεις λύει λύομεν λύετε λύουσι(ν) | λύω λύης λύη λύωμεν λύητε λύωσι | λύοιμι λύοις λύοι λύοιμεν λύοιτε λύοιεν | - λῦε λυέτω - λύετε λυόντων | λύειν | - ς σι μεν τε νσι | λύομαι λύῃ λύεται λυόμεθα λύεσθε λύονται | λύωμαι λύη λύηται λυώμεθα λύησθε λύωνται | λυοίμην λύοιο λύοιτο λυοίμεθα λύοισθε λύοιντο | - λύου λυέσθω - λύεσθε λυέσθων | λύεσθαι | μαι σαι ται μεθα σθε νται | ||||||
過去未完時態 | ἔλυον ἔλυες ἔλυε(ν) ἐλύομεν ἐλύετε ἔλυον | ν ς - μεν τε ν | ἐλυόμην ἐλύον ἐλύετο ἐλυόμεθα ἐλύεσθε ἐλύοντο | μην σο το μεθα σθε ντο | ||||||||||||||
將來 時態 | λύσω λύσεις λύσει λύσομεν λύσετε λύσουσι(ν) | λύσοιμι λύσοις λύσοι λύσοιμεν λύσοιτε λύσοιεν | λύσειν | - ς σι μεν τε νσι | λύσομαι λύσῃ λύσεται λυσόμεθα λύσεσθε λύσονται | λυσοίμην λύσοιο λύσοιτο λυσοίμεθα λύσοισθε λύσοιντο | λύσεσθαι | μαι σαι ται μεθα σθε νται | λυθήσομαι λυθήση/σει λυθήσεται λυθησόμεθα λυθήσεσθε λελύσονται | λυθησοίμην λυθήσοιο λυθήσοιτο λυθησοίμεθα λυθήσοισθε λυθήσοιντο | λυθήσεσθαι | μαι σαι ται μεθα σθε νται | ||||||
不定過去時態 | ἔλυσα ἔλυσας ἔλυσε(ν) ἐλύσαμν ἐλύσατε ἔλυσαν | λύσω λύσης λύση λύσωμεν λύσητε λύσωσι | λύσαιμι λύσαις (λύσειας) λύσαι (λύσειε) λύσαιμεν (λελύκοιμεν) λύσαιτε (λελύκοιτε) λύσαιεν (λύσειαν) | - λῦσον λυσάτω - λύσατε λυσάντων | λῦσαι | - ς - μεν τε ν | ἐλυσάμην ἐλύσω ἐλύσατο ἐλυσάμεθα ἐλύσασθε ἐλύσαντο | λύσωμαι λύση λύσηται λυσώμεθα λύσησθε λύσωνται | λυσαίμην λύσαιο λύσαιτο λυσαίμεθα λύσαισθε λύσαιντο | - λῦσαι λυσάσθω - λύσασθε λυσάσθων | λύσασθαι | μην σο το μεθα σθε ντο | ἐλύθην ἐλύθης ἐλύθη ἐλύθημεν ἐλύθητε ἐλύθησαν | λυθῶ λυθῇς λυθῇ λυθῶμεν λυθῆτε λυθῶσι | λυθείην λυθείης λυθείη λυθεῖμεν (λυθείημεν) λυθεῖτε (λυθείητε) λυθεῖεν (λυθείησαν) | - λύθητι λυθήτω - λύθητε λυθέντων | λυθῆναι | ν ς - μεν τε νσι |
現在完成時態 | λέλυκα λέλυκας λέλυκε(ν) λελύκαμεν λελύκατε λελύκασι(ν) | λελυκὼς ὦ λελύκω λελυκὼς ᾖς λελύκῃς λελυκὼς ᾖ λελύκῃ λελυκότες ὦμεν λελύκωμεν λελυκότες ἦτε λελύκητε λελυκότες ὦσι λελύκωσι | λελυκὼς εἴην λελύκοιμι /-οίην λελυκὼς εἴης λελύκοις /-οίης λελυκὼς εἴη λελύκοι /-οίη λελυκότες εἴημεν / εἶμεν λελυκότες εἴητε /εἶτε λελυκότες εἴησαν /εἴεν λελύκοιεν | - ς - μεν τε νσι | λέλυμαι λέλυσαι λέλυται λελύμεθα λέλυσθε λέλυνται | λελυμένος ὦ λελυμένος ᾖς λελυμένος ᾖ λελυμένοι ὦμεν λελυμένοι ἦτε λελυμένοι ὦσι | λελυμένος εἴην λελυμένος εἴης λελυμένος εἴη λελυμένοι εἴημεν λελυμένοι εἶμεν λελυμένοι εἴητε λελυμένοι εἶτε λελυμένοι εἴησαν λελυμένοι εἶεν | - λέλυσο λελύσθω - λέλυσθε λελύσθων | λελύσθαι | μαι σαι ται μεθα σθε νται | ||||||||
過去完成時態 | ἐλελύκειν ἐλελύκεις ἐλελύκει ἐλελύκειμεν ἐλελύκειτε ἐλελύκεισαν | ν ς - μεν τε νσι | (ἐ)λελύμην (ἐ)λέλυσο (ἐ)λέλυτο (ἐ)λελύμεθα (ἐ)λέλυσθε (ἐ)λέλυντο | μην σο το μεθα σθε ντο | ||||||||||||||
將來完成時 | λελύσομαι λελύση/σει λελύσεται λελυσόμεθα λελύσεσθε ελύσονται | λελυσοίμην λελύσοιο λυθήσοιτο λελυσοίμεθα λελύσοισθε λελύσοιντο | λελύσεσθαι |
附在動詞后的是基本詞尾。根據基本詞尾可以更好地記憶單詞。