大清皇帝功德碑

1636年，清朝皇帝皇太極入侵朝鮮，擊敗朝鮮軍隊，攻佔朝鮮首都漢城（今韓國首爾），朝鮮仁祖前往南漢山城避難，史稱“丙子胡亂”。1637年春，仁祖被迫向清朝投降（丁丑下城），願為清朝的藩屬國，清朝在漢城東南面的漢江三田渡設壇受降，隨後清軍撤離朝鮮。當年六月二十六日，朝鮮仁祖命人改築三田渡壇所，鋪磚造閣，將立碑石，以紀念皇太極功德。

在三田渡立碑之事，由清朝官員馬夫大（馬福塔）早些時候提出，但一直遲遲未有決定，備邊司遂提議“恐不如自我先發之為便”。其實，這只是朝鮮逢迎清朝的一種形式，正如備邊司所言：“此等事元無大段利害，而其生光則多矣”。這當然並非朝鮮本意。就在三田渡碑閣建設過程中，工程經常被停滯，服役的潰軍亦曾中途散去，“守直無人，極為可慮……許多材瓦鐵物及其它所用諸具，積在曠野無人之地”。因為此碑的歷史意義特殊，朝鮮王朝大臣們將其視為辱國，極力抵制擬文，紛紛迴避。而清朝方面就碑文內容及書寫格式多次向朝鮮提出要 求，反映出清朝對此碑的的重視和對朝鮮監視之嚴密。為了擬出合適的碑文，仁祖先命張維、李慶全、趙希逸、李景奭撰寫碑文，但張維等皆上疏辭之。仁祖不得已命令四臣各擬一文。張維引喻失當，趙希逸“故澀其辭，冀不中用” ，李慶全則稱病不制，最後仁祖選用李景奭之文，於次年（1638年）二月呈送清廷審閱。清朝漢官范文程對李景奭之文添入幾語，令朝鮮稍作改撰，碑文遂定。

1639年（崇德四年）六月，仁祖命三田渡碑文速印以送，並令書寫官不可互相推諉，於是朝鮮著名書法家吳竣 書寫正文，東陽尉申翊聖（貞淑翁主之夫）篆刻碑文，但申翊聖堅持以“既不能死於主辱之日，常懷痛恨，決不敢以病敗之身當此事也” ，終究不肯書，於是改由呂爾徵負責篆刻。直到當年十二月，由石碑和碑閣組成的三田渡碑役才全部完畢，時人記載：“作彩閣，設層階，立崇碑，其中圍以垣牆，工役酷大且巧”。仁祖賞賜監役官以下有差，朝鮮王朝史臣對此感嘆道：“受賞之人，苟有士夫之心，豈不以為恥乎？”

為了加強對朝鮮動態的監視，清朝屢屢派使者來視察，至該碑完工為止。如《清實錄》中記載：“朝鮮王頌上功德，樹碑於三田渡地方，傳示萬世，以其事奏聞。上遣內院官查布海、李棲鳳、畢禮克圖偕戶部承政馬福塔、禮部參政超哈爾、刑部參政宗室吳達海等往觀之。”此後，清使來朝鮮，經常會去三田渡來觀看碑閣。朝鮮後來還專門定軍守直三田渡碑閣，直到1895年。

1894年，甲午中日戰爭爆發，清朝勢力被逐出朝鮮。朝鮮在甲午戰爭之初雖然就已被拉入日本陣營，宣布不再向清朝貢，但猶持觀望態度，寄希望於清朝戰勝。等到清軍被全部逐出以後，朝鮮對清朝徹底失望，此時以朴泳孝為首的主張反清獨立的開化黨人被日本扶植上台，開始全面清算中朝宗藩關係的遺存，如頒布《洪範十四條》、拆除迎恩門、推倒大清皇帝功德碑等。大清皇帝功德碑的推倒是在1895年2月，與拆除迎恩門同時進行。當時開化派人士金嘉鎮（丙子胡亂時殉節的金尚容後裔）豪情萬丈地說：“今而後足雪累朝皮幣之辱，而報臣子之私讎，開化之利何如？”當時刑曹參議李南珪因不滿日本侵略而掛冠遠引，途中目睹大清皇帝功德碑被拆除時賦詩曰：“昔時三田渡，有碑屹如植；今日三田渡，有碑沙中踣。踣豈非更快？所嗟由人逼！舊恨新憤難洗盡，江流日夜無終極。願言執殳為前驅，北踏燕雲東日域。歸來斫得丈余珉，銘我萬年君王德。”

此後大清皇帝功德碑逐漸埋沒地下。1913年該碑被掘出，重新豎立。1956年，韓國文教部長認為此碑是民族恥辱的象徵，再度將其埋入地下。1963年，因洪水的肆虐，大清皇帝功德碑又一次出現在人們眼前。韓國政府認為此碑作為文化遺產和民族恥辱的象徵應該被銘記，所以在當年將其指定為史跡第101號並保護起來。1983年，在韓國時任總統全斗煥的指示下，大清皇帝功德碑被移至松坡區石村洞289-3號，並在該碑周圍建立公園。

2007年2月3日，也就是丙子胡亂后的370年，大清皇帝功德碑遭到韓國民族主義者的破壞。破壞者用紅色油漆在碑的正面寫上“철”（韓文“撤”）、“370”，背面寫上“거”（韓文“去”）、“병자”（韓文“丙子”）。27日，39歲的犯人朴某被捕。此人曾在當年1月因為甲午農民戰爭的原因破壞了古阜郡守趙秉甲建立的石碑，他聲稱對韓國政府處理“恥辱碑”的做法非常不滿，認為該碑應該被撤去，或者轉移到其他地方去。2007年6月15日，大清皇帝功德碑被修復完成。

2010年，韓國文化財廳對大清皇帝功德碑原來的位置進行考證，決定將碑移到樂天世界大樓後面、松坡區蠶室洞47號石村湖西湖坡東北方向的綠地上。原碑座下設有描繪朝鮮仁祖向皇太極行三跪九叩之禮的銅板，文化財委員會認為沒有文物價值，將其撤去。

清朝認為三田渡碑起到很好的效果，康熙帝便曾說：“此等地方，太宗文皇帝定朝鮮之役，我兵無處不到。以已破之國，我朝為之重加營建，俾安堵如故。是以其國人於太宗文皇帝駐軍之地樹立石碑，備書更生之德。”

1883年，美國海軍中尉、駐朝使館武官福久（George Clayton Foulk）在對朝鮮進行考察時發現了大清皇帝功德碑，他在報告中這樣描述道：

“當年圍攻南漢山城的中國軍隊的兵營就在這個小村莊後面，其遺址還能見到斷壁殘垣和一座座土丘。村邊有一座造型優雅的高建築，紅色裝飾意味著它屬於官方。建築中有一座足足十二英尺高和一英尺厚的漢白玉石碑，安置在一個巨大的石龜背上。石碑正面刻滿了字，我想是滿文，與梵文或巴利文極像，但是它們豎著寫，並從右邊開始。碑文上方的標題為橫寫，自左至右。石碑背面的碑文只有一半，是中文方塊字。建築之外，是另一座花崗岩石龜，由高低不平的欄桿圍著，上面卻沒有石碑。該處周圍的地上散落著許多雕花石塊和一些在朝鮮墓地常見的石柱、石羊和石鼓等。”

其後福久把碑文拓片先後介紹給美國漢學家、駐華使館秘書柔克義（William W. Rockhill）與英國漢學家、駐朝總領事賈禮士（William. R. Carles），使大清皇帝功德碑在西方學界為人所知。柔克義翻譯並研究了大清皇帝功德碑全文後指出：“雖然日本以及後來的美國與朝鮮簽訂了條約，但這並不能改變過去四個世紀以來中國與朝鮮的宗藩關係。”賈禮士在其著作《在朝鮮的生活》也提到了大清皇帝功德碑，並介紹道：“這個碑是朝鮮國王豎立起來的，以記錄在他自招的侵略中從中國當今王朝建立者那裡接受的慷慨的和約。碑文篇幅很長，附有一首詩，簡明扼要地記錄了這次侵略事件及皇帝的仁慈。”後來他又在一篇學術報告中評論說，清軍遠征的主要原因在於朝鮮“無視1627年雙方簽訂的條約，尤其是朝鮮在與清的通信中沒有使用承認大清宗主地位的措辭” 。而“當朝鮮完全屈服時，清在和約中使用了非常仁慈寬厚的語言，主要目的在於使朝鮮承認前一年剛剛成立的‘大清帝國’”。

過三田渡

朴世采

客行臨野渡，悲涕忽闌干。

六里青山老，三田白水寒。

何年雪大恥？此日值多難。

擊楫平生志，誰能濟怒瀾？

過三田碑有作

南有容

石生不願堅以穹，試看三田渡口碑。

人生不願才且文，試讀三田碑上辭。

三田日夜流沄沄，下流直接東江涘。

他年若過東江去，莫以吾牛飲江水。

三田渡

朴弼周

望望南漢山，呼舟三田渡。

殿閣一以麗，中藏好文字。

往事盡可驚，觸目尤感慨。

主和已足羞，頌功此何為？

卓卓三韓國，孰謂秉周禮？

至今百年間，山河帶余恥。

安得有力者，舉手一搥碎？

江漢朝宗心，臨風但危涕。

過三田渡（四首）

洪直弼

舟行休泊三田渡，渡上一拳石尚留。惟有朝宗江漢水，滔滔盡向海門流。

南漢城頭雲未收，盟壇千尺至今留。知應石室祠前水，羞向三田碑下流。

我有腰間尺劍明，欲將秋色共崢嶸。願言白日轟雷斧，撞破螭頭與地平。

華陽未忍廢王春（“華陽”指宋時烈，“王春”為《春秋》第一句話“元年春王正月”的縮寫，代指春秋大義與正朔），抵死苦排媚虜人。愧殺當時李學士（李景奭），甘心秉筆作陪臣。

三田渡書示兒輩

趙斗淳

一檄堪成倚馬時，忩忩盾鼻可題詩。

誰知識字今為累，來讀三田渡口碑。

大清皇帝功德碑高5.7米，長3.95米，寬1.4米，上有螭首，下有龜趺，碑陽為滿文和蒙古文，滿文在右，蒙古文在左。碑陰為漢語文言文，碑額上刻有“大清皇帝功德碑”7個篆體漢字，正文共有20行900多字，均為楷書，敘述了朝鮮與后金（清）的關係史，最後附有四言詩一首，記述與歌頌了皇太極平定朝鮮並加以懷柔的“恩德”。滿文和蒙文的碑文是以漢文碑文為基礎翻譯的。

大清皇帝功德碑

大清崇德元年冬十有二月，寬溫仁聖皇帝以壞和自我，始赫然怒，以武臨之，直搗而東，莫敢有抗者。時我寡君棲於南漢，凜凜若履春冰而待白日者殆五旬。東南諸道兵相繼崩潰，西北帥逗撓峽內，不能進一步，城中食且盡。當此之時，以大兵薄城，如霜風之卷秋萚，爐火之燎鴻毛，而皇帝以不殺為武，惟布德是先，乃降敕諭之曰：“來，朕全爾；否，屠之！”有若英、馬諸大將，承皇命相屬於道。於是我寡君集文武諸臣謂曰：“予托和好於大邦，十年於茲矣。由予惛惑，自速天討，萬姓魚肉，罪在予一人。皇帝猶不忍屠戮之，諭之如此，予曷敢不欽承，以上全我宗社、下保我生靈乎？”大臣協贊之，遂從數十騎詣軍前請罪。皇帝乃優之以禮，拊之以恩，一見而推心腹，錫賚之恩，遍及從臣。禮罷，即還我寡君於都城，立召兵之南下者，振旅而西，撫民勸農，遠近之雉鳥散者咸復厥居，詎非大幸歟？

小邦之獲罪上國久矣！己未之役，都元帥姜弘立助兵明朝，兵敗被擒，太祖武皇帝只留弘立等數人，余悉放回，恩莫大焉，而小邦迷不知悟；丁卯歲，今皇帝命將東征，本國君臣避入海島，遣使請成，皇帝允之，視為兄弟國，疆土復完，弘立亦還矣。自茲以往，禮遇不替，冠蓋交跡，不幸浮議扇動，構成亂梯。小邦申飭邊臣，言涉不遜，而其文為使臣所得，皇帝猶寬貸之，不即加兵，乃先降明旨，諭以師期，丁寧反覆，不翅若耳提面命，而終未免焉，則小邦君臣之罪，益無所逃矣。皇帝既以大兵圍南漢，而又命偏師先陷江都，宮嬪王子暨卿士家小俱被俘獲。皇帝戒諸將不得擾害，令從官及內侍看護，既而大霈恩典，小邦君臣及其被獲眷屬復歸於舊。霜雪變為陽春，枯旱轉為時雨，區宇既亡而復存，宗社已絕而還續。環東十數千里，咸囿於生成之澤，此實古昔簡策所稀觀也！

於戲盛哉！漢水上流三田渡之南，即皇帝駐蹕之所也，壇場在焉。我寡君爰命水部，就壇所增而高大之，又伐石以碑之，垂諸永久，以彰夫皇帝之功之德，直與造化而同流也。豈特我小邦世世而永賴，抑亦大朝之仁聲武誼無遠不服者，未始不基於茲也。顧摹天地之大，畫日月之明，不足以彷彿其萬一，謹載其大略。銘曰：

天降霜露，載肅載育。惟帝則之，並布威德。皇帝東征，十萬其師。殷殷轟轟，如虎如豼。西蕃窮髮，暨夫北落。執殳前驅，厥靈赫赫。皇帝孔仁，誕降恩言。十行昭回，既嚴且溫。始迷不知，自貽伊戚。帝有明命，如寐之覺。我后祗服，相率而歸。匪惟怛威，惟德之依。皇帝嘉之，澤洽禮優。載色載笑，爰束戈矛。何以錫之，駿馬輕裘。都人士女，乃歌乃謳。我後言旋，皇帝之賜。皇帝班師，活我赤子。哀我盪析，勸我穡事。金甌依舊，翠壇維新。枯骨再肉，寒荄復春。有石巍然，大江之頭。萬載三韓，皇帝之休。

嘉善大夫禮曹參判兼同知義禁府事 臣呂爾徴 奉教篆

資憲大夫漢城府判尹 臣吳竣 奉教書

資憲大夫吏曹判書兼弘文館大提學藝文館大提學知成均館事 臣李景奭 奉教撰

崇德四年十二月初八日立

Daicing gurun-i enduringge han-i gung erdemui bei

Daicing gurun i wesihun erdemunggei sucungga aniya tuweri jorgon biya de

Gosin onco hūwaliyasun enduringge han acaha be efulehengge menci deribuhe seme ambula jili banjifi coohai horon enggelejifi dergi baru cing seme jici yaya geleme alihakū teri fonde meni sitahūn ejen nan han de tomofi geleme olhome niyengniyeri juhe be fehufi genendere be aliyara gese susai ci inenggi dergi juleri geren jugūn i cooha siran siran i gidabuha wargi amargi jiyanggiyūn se alin horo de jailafi [--] [--] emu

Oksome mutehekū hecen i dorgi jeku geli wajiha tere fonde amba cooha hecen be gaijarangge sahūrun edun bolori erin i mooi abdaha be sihabure tufi gūrgin de gashai funggala be dejire gese bihe enduringge han warakū be dele erdemu selgiyere be oyonggo obufi hese wasimbufi ulhibume jihede simbe yoomi obure jiderakū ohode suntebumbi sehe tereci inggūldai mafuta geren jiyangjiyūn se

Enduringge han i hese be alifi amasi julesi gisureme yabure jakade meni sitahūn ejen bithe coohai geren ambasa be isabufi hendume bi amba gurun i baru acafi juwan aniya oho mini farhūn liyeliyehun de abkai dailara be hūdulabufi tumen halai irgen jobolon tušaha ere weile mini emhun beye de bi

Enduringge han nememe wame jenderakū ujatu ulhibure bade bi ai gelhun akū mini dergi mafari doro be yooni obume mini fejeri irgen be harame hese be aime haijarakū sehe manggi geren ambasa saisame dahafi uthai emu udu juwan moringga be gaifi coohai juleri jifi weile be alire jakade

Endurinnge han dorolome gosime kesi i bilume acame jakade mujilen niyaman be tucibume gisurehe šangname buhe kesi dahara ambasa de bireme isinaha dorolome wajiha manggi uthai meni sitahūn wang be amasi du hecen de bederebufi ilihai [--] de julesi genehe cooha be barginfi wesihūn bedereme irgen be bilure usin i weile be huwekiyebure jakade goroki hanciki samsiha irgen gemu dasame jifi tehengge amba kesi wakao

Ajige gurun dergi gurun de weile bahafi goidaha sohon honin aniya du yuwansuwai jiyanghūngli be takūrafi ming gurun de cooha aisilame genehengge gidabufi jafabuha manggi

Taizu horonggu han damu jiyanghūngli jergi udu niyalma be bibufi gūwa be gemu amasi bederebuhe kesi ereci amban ningge akū tuttu ocibe ajige gurun geli liyeliyefi ulhiyakū ojoro jakade fulahūn gūlmahūn aniya

Enduringge han jiyangjiyūn be takūrafi dergi babe dailanjiha manggi meni gurun i ejen ambai gemu mederi tun de jailame dosifi elcin takūrafi acaki seme baiha enduringge han gisun be gaifi ahūn deo i gurun obufi ba na be yooni obuha jiyanghūngli be nememe amasi be yerebuhe ereci amasi dorolohongge ebereke akū elcin takūrahangge lakcaha akū bihe kesi akū oilori hebe

Dekdefi facuhūn i tangkan baninafi ajige gurun jejen i ambasa de gocishūn akū gisun i bithe arafi unggihe tere bithe be elecin jihe ambasa bahafi gamaha enduringge han hono oncoi gamame uthai cooha jihekū neneme genggiyen hese be wasimbume coohalara erin be boljome dahūn dahūn i ulhibuhengge šan be jafafi tacihiyara ci hono dabali kai tuttu ocibe geli urgunjeme

Dahakūngge ajige gurun i geren ambasai weile ele guweci ojorakū oho enduringge han i amba cooha nan han be gafi geli hese wasimbufi neneme emu gargan i cooha unggifi giyang du be gaifi wang ni juse sargan ambasa hehe juse gemu jafabuha manggi

Enduringge han geren jiyangjiyūn be ume necire ungnere seme fafulafi meni hafasa taigiyasa be tuwakiyabuha tuttu amba kesi be isibure jakade ajige gurun i ejen amban jafabuha juse sargan gemu fe nan i ofi gecen nimanggi kūbulifi niyengniyeri oho olhon hiya forgošofi erin i aga oho gese ajige gurun i gukuhe be dasame bibuhe mafari doro makcaha be dahūme

Siraha dergi bai šurdeme ududu minggan bai niyalma gemu banjibuha huwašabuha kesi de horobuha ere yargiyan i julei kooli de sabuhakūngge kai han sui mokei wesihun san tiyan du bai julergi uthai enduringge han i isinjiha ba tan soorin bi meni sitahūn ejen jurgan i niyalma de hendufi tan soorin be nonggime den amban badarabufi geli wehe be gaifi

Bei ilibufi enteheme bibume enduringge han i gung erdemu be abka na i sasa okini seme temgetulehe ere meni ajige gurun i teile jalan halame enteheme akdafi banjire anggala amba gurun i gosin mangga horon i yabun de goroki ci aname gemu daharangge inu ereci deribumbi kai udu abka na i amban be araha šun biya i genggiyen be niruha seme terei tumen de emu inu duibuleci

Ojoraku hono muwašame folome temgetulerengge abka gecen silenggi be wasimbufi fundehun obuho be banjibumbi enduringge han ede acabume horon erdemu be sasa selgiyembi

Enduringge han dergi babe dailaha juwan tumen cooha kungguri seme geren tasha pi gurgu i gese wargi amargi gurun gemu agūra be jafafi juleri ojoro be temšerengge horon ambula gelecuke kai enduringge han umesi gosin ofi gosime wasimbuha hese gisun juwan jurgan i wasimbuha bithe horonggo bime hūwaliyaasun dade liyeliyefi sarkū ofi beye jobolon be baiha

Enduringge han i genggiyen hese isinjire jakade amhafi teni getehe gese meni wang gaifi dahahangge horon de gelere teile waka erdemu de dahahangge kai enduringge han gosifi kesi isibume dorolome sain cira injere arbun i agūra be bargiyafi sain morin weihuken dahušangnara jakade hecen i haha hehe uculeme maktarangge meni wang ni bahafi bederehengge enduringge han i buhengge kai

Enduringge han meni irgen banjikini seme cooha be bederebuhe meni facuhūn oho samsiha be gosime meni usin i weile be huwekiyebuhe efujehe gurun de an i ohongge ere ice tan i turgun kai olhoho giranggi de dasame yali banjibuha tuweri orho i fulehe geli niyenggniyeri erin be ucaraha gese oho amba giyali ni da jakade den amba wehe ilibufi san han i ba tumen aniya ojorongge enduringge han i sain de kai

Wesihun erdemunggei duici aniya jorhon biyai ice jakūn de ilibuha

Dayičing ulus-un Boγda Qaγan-u erdem bilig-i daγurisγaγsan bei

Dayičing ulus un degedü erdem tu yin terigün on ebül ün segül sora dur

Aγuda örüsiyegči nayiramdaγu boγda qaγan solungγa ulus i elsegsen törü yi ebdebe kemen yekede kilingleǰü bülün qamaγ čireg üd iyen abun solungγa ulus tur čingda ǰoriγlan iregsen čaγ tur dorutus irgen bügüdegür ayuγad ken ber esergülǰen ese čitaluγa tere čag tur öčügüken ulus un eǰen manu nan qan qota dur iyen qorγudaǰu saγuqui dur qabur un mölsün i gesigigsen metü naran emiyegsen atala tabin qonuγ un ǰaγura doruna emüne deki

Ayimaγ büri yin čireg üd manu des des iyer dararuγdaba baraγun qoyitu eteged daki čireg ün tüsimed aγula qada dur γarču nigeken ber uruγsida aluqun ese čitabai qotanu dotura ki idesi ben daγsču mengdegüreküi čaγ tur degedü čireg ün aγta küčün inu türgen sarkin dur namur un čaγ tur modun u nabčis unaqui metü γal un ilči dür sibaγun u örbelge tüleküi metü bülüge

Boγda qaγan erdem bilig iyen aldarsiγulun nigülesküi sedgil iyen uqatuγai kemen ǰarliγ bolurun oruǰu ögbesü čimadur qour kikü ügei ese oruǰu ögbesü bügüde yi činu ečüs bolγamui kemen ǰarliγ boluγsan u qoyina ingγuldai mafuta olan tüsimed

Boγda qaγan u ǰarliγ iyar inaγsi činaγsi elčilen yabuqui dur öčügüken eǰen manu bičig ün sayid čireg ün tüsimed iyen čuγlaγulǰu ügülerün bida yeke ulus luγa elsegseger arban ǰil boluγsan bülüge minu qarangγu dur tenggri dayisun i edügülǰü tümen obuγtu irgen ǰobalang dur učiraba endeber gem üd γaγča nada ača bolbai

Boγda qaγan ǰiči örüsiyeǰü soyun surγaγad uridus un törü ber yabuγlǰu ulus iregen i manu mön kü nadur ǰongkilaγulun bögetele bi ayuqu metü kündü ǰarliγ ača inu yakin dabamu kemen ügülegsen dür olan tüsimed ǰöbsiyeldüǰü ele darui degere said iyen daγaγulun yeke čireg ün emüne ireǰü öber ün gem üd iyen medeged mörgün ǰarbariγsan dur

Boγda qaγan örüsiyen ǰolγaγuluγad sača gegegen taki ünen üges iyen ǰarliγ bolugad wang kiged qaγaγsan tüsimed bügüde dür öglige kesig iyen soyurqaǰu ele qoyinaγsida du qota dur qariγuluγad qamuγ čireg üd iyen quriyan altan ǰiluγa ban egeǰü ulus irgen i örüsiyen tariyan u üile yi kičiyelgegsen dür qola ber oyira dakin badaraγsan irgen manu urγun sinečilen ireǰü saγuγsan anu yeke ibegel büi ǰ-e öčügüken ulus degedü ulus tur [--] üiledegsen [--] tu siraγčin qonin ǰila du yuan šuai ǰiyangqungli ilegeǰü ming ulus i ömülen čireg oduγad

Daruγdaǰu bariγdaγsan u qoyina tayisu suu tu boγda ǰiyangqungli yin ǰerge yin nigen kedün kümün i saγulγaγad busu bügüde yi inu qariγululuγa egün eče ülemǰi örüsiyel yaγun aǰuγu teyin bögetele öčügüken ulus basa mungγaγuraǰu ese medegsen dür ulaγčin taulai ǰila boγda qaγan mani yi dayila geǰü čireg üd iyen ilegegsen dür ulus un eǰen kiged tüsimed manu buruγulaǰu dalai yin qoi dur oruγad elči ilegeǰü else-ye kemen ayiladγaγsan dur

Boγda qaγan ǰöbsiyen soyurγaǰu degüü ulus bolγan nutuγ usun dur manu saγulγaγad ǰiyangqungli yi qariγlǰu öggüluge tegün eče inaγsida türü yi sakiǰu elči ban tasural ügei yabuγlun atala [--] ögkü öčügüken ulus bida [--] sedgil iyer ǰaha yin tüsimed tür iyen ǰokis ügegü üges i bičiǰü ilegegsen bičig i manu elči iregsen tüsimed [--] [--] ayiladγaγsan dur

Boγda qaγan basa aγuda sedgilǰü darui degere čireg ese irelüge gegegen degen sedgigsen iyen oldan uqatuγai kemen čireglekü čaγ iyen dakin dabtan uqaγuluγsan inu čikin eče bariǰu surγaγsan ača ülemǰi büyü teyimü ǰarliγ tur ese oruγsan olan tüsimed ün gem üd manu aburaǰu ülü bolqu bülüge boγda qaγan yeke čireg iyer iyen nan qan qota yi qaγaǰu basa nigen ayimaγ čireg iyen ilegeǰü dalai yin qoi daki qota yi abuγad wang un qatud köbegüd kiged sayid un eme

Köbegüd bugüde yi bariγsan u qoyina boγda qaγan olan tüsimed tür iyen büü köndedkün kemen ǰarliγ bolǰu manu tüsimed tayiǰiyan nar iyer sakiγulbai teyimü yeke örüsiyel kürtegsen dür öčügüken ulus un eǰen tüsimed bariγdaγsan gergei köbegüd tür iyen neyiledüged iǰaγur un yosuγar boluγsan inu ebül ün časun qabur un čaγ tur gesküi metü γangdaγsan γaǰara qura oruγsan metü öčüken ulus un ečus bolqui yi inu

J̌iči baiγulba ebüged ün türü tasuraγsan yi takiǰu ǰalγamǰilaγulba ǰegün eteged ün kedün kedün mingγan bere yin γaǰar daki ulus irgen i toγtaγsan inu ülemǰi örüsiyel büyü eyimü örüsiyel erten eče edüged tür kürtele ese sonsdaluγa qansui mören ü ögede santiyantu γaǰar un emüne

Boγda qaγan u ögede bolǰu saγuγsan saγuri i ǰasaqu yin tulada öčügüken eǰen manu üilečin dür tusiyalγaǰu tabčan saγurin i nemeǰü öndür yeke bayiγuluγad basa čilaγun iyar möngke bei bosqaǰu bürün boγda qaγan u sayin aldar i inu tenggri γaǰar luγa sačaqu boltuγai kemen temdegteye bayiγulbai öčügüken ulus bida üye yin üye dür kürtele itegen sitüǰü amui yeke ulus un aγui yeke aldar adγa

Küčün dür inu qola ba oyira dakin bügüdeger oruǰu ögküi anu yaγun ügületele kedüi ber tenggri γaǰar ǰileken i ürigerlen naran saran u gerel dür adalidqan ǰirubasu ber adali bolqu qamiγa büi čidaqu činegeber čoγulγaǰu temdeg bolγaγai ǰun u uruγuγsan čečeg tenggri yin küiten kiraγuna qubiraγad ǰil-- dulaγana uruγuqui metü tegün dür adali boγda qaγan aγui küčün kiged erdem bilig iyen

Neyite aldarisiγulumui boγda qaγan arban tümen čireg iyer iyen solungγa ulus i dayilaγsan inu bars kiged fi görügesün metü qotala dur daγurisbai yeke čireg üd inu ǰai ǰaba iyen bariǰu matal ügei ǰoriγlaγsan sür ǰibqulang ača inu masi ayuqu metü bülüge boγda qaγan aγui gegegen sedgil iyer iyen örüsiyeǰü baγulγaγsan ǰarliγ kiged arban mör iyer biligsen bilig inu čoγ ǰibqulang yeke böged

Masi nayiramdaγu buyu urida mungγaγuraǰu ese medegsen ü talada öbesüben erkeber bida ǰobalang ud i boγda qaγan u gegegen ǰarliγ kürǰü iregsen dür ünen čaγaγan sayin seregsen metü wang manu oruǰu ögkügsen siltaγan anu adγu küčün ese ayun bügetele erdem bilig i inu küsen oruǰu ögkügsen büi-ǰ-e

Boγda qaγan örüsiyel kesig öglige ban sayurγaǰu ele gegegen čirai kiged mösiyeküi aγali bar aburaǰu bolun sayin mori kiged sayin daqu soyurγad wang i manu ǰobalang ača γarγaǰu ilegegsen inu boγda qaγan u örüsiyel büi-ǰ-e kemen ulus manu bügüdeger bayasulčan daγlaltumui boγda qaγan čireg iyen abun ügede boluγsan siltaγan anu butaraγsan ulus irgen i manu amutuγai kemen örüsiyeged

Tariyan u üile yi kičiyelgeǰü ele ebderegsen ulus i edüge aǰuqui yin yosuγar bolγaγsan inu qubqai yasun dur miqa bütügsen metü ebül ün ündüsün qabur un čaγ luγa učiraltuγsan metü bolbai yeke mören ü ǰaqa dür öndür yeke čilaγun bayiγulǰu san qan u γaǰar tümen on engkeǰikü inu boγda qaγan u suu buyan u küčün büi-ǰ-e

Degedü erdem tü yin dörbetüger on ebül ün segül sara yin sine yin naimana bayiγulba